Hoe een volkstuin de mensen in Bilzen samenbrengt
In de Bilzense wijk Schoonbeek kregen 11 huishoudens een eigen stukje groen in de nieuwe samentuin. Op één gezamenlijk stukje werkt een groepje buurtbewoners samen onder leiding van opbouwwerker Sophie. De samentuiniers, variërend van gezinnen met kinderen tot alleenstaanden met verschillende leeftijden en culturele achtergronden, vormen een levendig voorbeeld van gemeenschapsvorming door tuinieren.
Vroeger waren er wat pleintjes verspreid tussen de huizen die fungeerden als publieke ruimte in Schoonbeek. Dit voorjaar creëerde de stad Bilzen een centrale ontmoetingsplek voor de buurt met een voetbalpitch, sporttoestellen én een samentuin die beheerd en ondersteund wordt door het SAAMO-buurtopbouwwerk.
SAAMO-opbouwwerker Sophie: “Dit voorjaar startten we met de voorbereidingen voor de samentuin. Samen met de tuiniers paalden we de percelen af en legden we paden aan. Er kwam ook een container waar we al ons gereedschap in opbergen. Momenteel werkt de stad Bilzen aan een overkapping met een ingegraven regenwaterton voor de bewatering van de tuintjes.”
Sophie zorgt niet alleen voor de toewijzing van de percelen en de randvoorwaarden van de samentuin, haar sleutelrol zit vooral in het stimuleren van verbinding in de samentuin. Op een gezamenlijk perceel kunnen buurtbewoners voor wie een volledig perceel te groot is, samen tuinieren. Ook kinderen en jongeren uit de buurt kunnen hierop kruiden en groenten telen in samenwerking met het jeugdwelzijnswerk. Zo brengt de samentuin ook jong en oud met elkaar in verbinding.
Sophie: “De tuiniers mogen zelf kiezen wanneer ze op hun perceel komen werken. We spraken wel een vaste gezamenlijke tuinavond af. Ik zorg dan voor koffie en versnaperingen tijdens de pauze. We willen niet gewoon naast elkaar tuinieren, maar samen tuinieren. Gezellige pauzes waarin we elkaar beter leren kennen en waarbij we ideeën en tips uitwisselen, helpen daarbij.
De samentuiniers nemen ook initiatieven om de buurt te betrekken. Zo deelden ze al zaaipakketjes uit in de wijk en bakten ze gratis frietjes op het buurtfeest.
Iedereen die wil, de kans geven om mee te tuinieren, is de insteek van de samentuin.
Sophie: “Naast de persoonlijke percelen is er ook één gezamenlijk perceel waarop ik tuinier samen met buurtbewoners die zelf geen volledig eigen perceel kunnen onderhouden of die op de wachtlijst staan voor een persoonlijk perceel. We verdelen dan het werk én de oogst onder elkaar, wat de drempel om mee te tuinieren aanzienlijk verlaagt.”
Ook de financiële drempel is bewust heel laag gehouden. De tuiniers hoeven niets te betalen voor hun perceeltje. Dankzij een project van de Vlaamse Landmaatschappij kwam er tuingereedschap dat alle tuiniers van de samentuin mogen gebruiken. Wie wil, kan binnenkort ook persoonlijk gereedschap opbergen in de nieuwe rekken in de opslagruimte.
Niet iedereen had bij de start van de samentuin even groene vingers, ook Sophie niet.
“Robby, een VELT-lesgever uit de buurt, heeft al verschillende workshops gegeven over ecologisch tuinieren zodat we met de nodige kennis aan de slag konden gaan. Hij leerde ons bijvoorbeeld over wisselteelt en het belang van mulchen zodat we minder last hebben van onkruid en minder water moeten geven. Robby is er ook vaak bij op de gezamenlijke tuinavonden om ons met raad en daad bij te staan,” vertelt Sophie.
Ondanks een vertraagde start door het natte en koude voorjaar blikken Sophie en de tuiniers tevreden terug op het tuinseizoen. De tuiniers hebben al heel wat groenten kunnen oogsten.
“Het was een experimenteel oefenjaar,” zegt Sophie “De samentuin was door de aanhoudende regen zo modderig geworden dat we de aanleg van de percelen en paden moesten uitstellen. Ook konden we de plantjes die we in maart en april opkweekten in het buurthuis, niet tijdig uitplanten zoals voorzien.”
Nu het einde van het tuinseizoen nadert, worden er vooral plannen gemaakt.
“De focus ligt nu op het gezamenlijk perceel, waar we deze zomer nog niet echt werk van hebben kunnen maken. We maken het nu samen onkruidvrij, zodat we er volgend voorjaar met een groepje buurtbewoners gezamenlijk in kunnen tuinieren,” legt Sophie uit. “Verder buigen we ons deze winter over een reglement en formuleren we tien vriendelijke geboden die op een bord aan de samentuin komen te staan.”
De samentuin is een samenwerkingsproject met verschillende partners waaronder de Stad Bilzen, limburg.net, Centrum Duurzaam Groen, VELT en SAAMO Limburg. Het werd financieel gesteund door een subsidieproject van de Vlaamse Landmaatschappij.
